Alzheimer'li Fare Milyonlarca Hasta Yakinin Umudu Oldu

Alzheimer'li Fare Milyonlarca Hasta Yakinin Umudu Oldu

TG2576

Yakin zamana kadar dogada kendi halinde yasayan bir fare türü , bu günlerde bilim adamlarinin gözbebegi oldu . Adi TG2576 . Kupkuru bir kod adi . Ama fiyati inanilmaz derecede yüksek: Yaklasik 800 bin dolar .Üstelik bu fare ölümcül bir hasta . Fiyatinin yüksekligi de buradan geliyor . Laboratuvarda genleri degistirilerek üretilen bu fare , dogduktan on ay sonra bunuyor . Yani düsünme yetisini yitiriyor , tüm ögretileri unutuyor ve hücreleri "Alzheimer" hastaligina karsi etkili olan bir protein üretiyor . Iste onu degerli yapan da bu özelligi . Oldukça obur olarak nitelendirilen bu tombul fare artik milyonlarca Alzheimer hastasinin umudu .

Laboratuvarinda genlerini degistirerek TG2576 kod adli fareyi üreten Minnesota Üniversitesi ögretim üyesi Dr. Karen Hisiao Ashe "Genleri degistirilen bu fare gerçekten Alzheimer'li hastalar için bir umut kapisi" diyor. Bir Ingiliz arastirmaci da, bu fareler üzerindeki arastirmalar sonucunda bes ya da on yil içinde Alzheimer hastaligina karsi ilaç gelistirilecegini belirtiyor .

TG2576'nin Alzheimer'e karsi bir umut olusu , ticari bir savasi da beraberinde getiriyor . ABD'nin kar amaci gütmeyen tip arastirma kurulusu "Mayo" ile hizla büyüyen Irlandali ilaç firmasi "Elan" arasinda bu tombul fare için kiyasiya bir savas veriliyor . Alzheimer'e karsi bulunacak ilacin getirecegi basariyi düsünen "Elan" firmasi arastirmalarinda kullandigi bu fare türünü baska firmalara satmiyor ve "Mayo'nun" elindekilerin de satilmasini engellemek istiyor . "Mayo" ise "Elan"i kazancini düsünmekle ve diger arastirmacilari bu fareden yoksun birakmaya çalismakla suçlayarak kendini savunuyor . "Mayo" üretilen bu fareleri baska arastirma kuruluslarina da satiyor .

TG2576'yi laboratuvarda üreten Dr. Karen ise , daha ilk günden bu fareleri ihtiyaci olan her arastirmaciya vermeyi düsündügünü söylüyor .

TG2576 ile gündeme gelen labaratuvarda genleri ile oynanarak üretilmis "hasta" farelerin çesidi günden güne artiyor. Insan hastaliklarina çare olacak ilaçlarin bulunmasi için üretilen kanserli fareler , kalp hastasi fareler , astimli fareler ,giderek artiyor . 1997 yilinda ABD'li bilim adamlari "Schwarzeneger" adli fareyi üretiyor . Bu, normal kas yapisinin iki üç katina sahip iri bir fare . "Mahogony" adi verilen fare sürekli yiyip içiyor fakat sismanlamiyor . Kokaine duyarli fareler ise zihinsel evreler ve genler arasindaki iliskiyi arastirmada kullaniliyor .

Bilim adamlari artik bu özel fareleri ve embriyonlari internetten de ismarlayabiliyor .Web sitesine girip , ne tür bir fare istediklerini bildirmeleri yeterli. Bu farelerin dogal yasam süreleri kisa , degistirilen genler etkilerini çabuk gösteriyor , fazla yer kaplamiyorlar ve hizla doguruyorlar . En önemlisi de hayvan koruma derneklerini karsilarina almiyorlar .

Hava sizdirmayan , penceresiz , steril bir ortamda tutulan bu farelerin insanlarla ortak kimi özellikleri var ama genetik olarak maymunlarla ve duygusal yönden de köpeklerle ortak bir yanlari yok. Kimse dus yapmadan , yikanmadan , üzerindeki kiyafeti degistirmeden ve hava basinç odasindan geçmeden bu farelerin yanina giremiyor . Bir doktor söyle diyor : "Bu farelere çok iyi bakiliyor . Ben buraya -fare cenneti- diyorum. Isi kontrol ediliyor , tek bir kedi bile buraya giremiyor . Bir fare daha ne ister?"

Fareler üzerine arastirma yapan bir baska doktor ise bir çeliskiyi dile getiriyor : "Bu farelere mükemmel bakiyoruz , sonra da evimizdeki farelerden kurtulmak için her yere zehir koyuyoruz ."

Bilim adamlarina göre bu fareler olmasa arastirmalar geriler , yillar geçer ve tip karanlikta kalir.

Çeviren:Elif Aglarca Özlem

(Bütün Dünya Dergisi

Haziran 2000)